Działalność
Kierujemy swoje działania do nauczycieli i uczniów, bibliotekarzy i animatorów kultury oraz wszystkich, którzy chcą samodzielnie uzyskać lub pogłębić wiedzę o historii Polski i jej sąsiadów, szczególnie poznać doświadczenie totalitaryzmów XX wieku i ich oddziaływanie na współczesność.
Umożliwiamy dostęp do bogatych i różnorodnych materiałów źródłowych, w tym relacji świadków historii, przekazanych w sposób przystępny i atrakcyjny, ale także wieloperspektywiczny.
Nie boimy się tematów kontrowersyjnych i trudnych.
Kładziemy nacisk na „historię bliską” – lokalną, rodzinną, rozgrywającą się w najbliższym środowisku, okolicy; bohaterów nieoczywistych, nieznanych lub zapomnianych.
Pracujemy metodą projektową i warsztatową, które – wierzymy – pozwalają lepiej i skuteczniej nauczać i uczyć się historii – samodzielnie ją badać i niejako doświadczać.
Nasze serwisy www
- www.uczycsiezhistorii.pl
- www.polska1926.pl
- www.wojnaipamiec.pl
- www.witrynadw.pl
oraz współtworzony - www.obywatelskihit.pl
Zespół i kontakty
Alicja Wancerz-Gluza – szefowa działu edukacji i innowacji a.gluza@karta.org.pl
Agnieszka Kudełka – koordynatorka projektów edukacyjnych: a.kudelka@karta.org.pl
e-mail: edukacja@karta.org.pl, tel. 22 844 10 55
EUSTORY
KARTA jest członkiem międzynarodowej sieci organizatorów konkursów historycznych EUSTORY . W tym roku EUSTORY obchodzi dwudziestolecie swojego istnienia. Z tej okazji przygotowało specjalną stronę www, na której prezentuje historie autorstwa członków sieci, które pokazują kluczowe momenty i ważne wnioski związane z istnieniem poszczególnych konkursów i sieci.
Chcesz się dowiedzieć, jaki wpływ wywarło EUSTORY na życie jej członków i społeczeństwa, koniecznie wejdź na stronę: https://eustory.org/20-years-of-eustory.
Nasze działania:
1. Portal Wojna i pamięć. Terror, codzienność i praca przymusowa – Polska pod okupacją niemiecką (1939–1945)”
Portal „Wojna i pamięć. Terror, codzienność i praca przymusowa – Polska pod okupacją niemiecką (1939–1945)”
Zakończyliśmy w styczniu 2021 projekt implementacji portalu "Wojna i pamięć" w edukacji szkolnej. Ze względu na pandemię projekt nie przebiegał w sposób optymalny.
Ogłosiliśmy konkurs dla nauczycieli, edukatorów, animatorów kultury, bibliotekarzy i innych osób zainteresowanych edukacją historyczną młodzieży i dorosłych na scenariusz lekcji, warsztatów, projektu czy spotkania publicznego – odniesionych do treści portalu www.edukacja.wojnaipamiec.pl.
Scenariusze wraz z danymi kontaktowymi autora i informacją, jaką instytucję reprezentuje, należało nadsyłać pod adresem edukacja@karta.org.pl - ze względu na sytuację epidemiologiczną w Polsce konkurs został przedłużony do końca maja 2020.
Najciekawsze scenariusze zostały nagrodzone finansowo i opublikowane na portalu www.uczycsiezhistorii.pl.
Adres portalu - bramki: www.wojnaipamiec.pl
Adres platformy e-learningowej: www.edukacja.wojnaipamiec.pl
Zespół projektu: Alicja Wancerz-Gluza, Agnieszka Kudełka; prof. Piotr M. Majewski – konsultant merytoryczny, Jacek Kadaj – montaż filmów biograficznych, Mateusz Subieta – reżyseria i montaż filmu kontekstowego; Jan Mackiewicz, Szymon Rębowski, Aleksiej Rogozin – opracowanie materiałów edukacyjnych.
2. Cyfrowy prototyp interaktywnego filmu edukacyjnego o polsko-żydowskiej społeczności w miejscowości Mordy, w latach 1918-1939 (+ odniesienia do roku 1944 oraz 2020)
Od października 2019 dzięki finansowaniu Fundacji „Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość” (Berlin) przygotowujemy prototyp eksperymentalnego interaktywnego filmu edukacyjnego o relacjach polsko-żydowskich w miejscowości Mordy (pow. siedlecki) w latach 1918–1939. Zapraszamy do współtworzenia potencjalnych odbiorców filmu – nauczycieli, edukatorów, ale i zainteresowaną tematem i nowoczesnymi technologiami młodzież.
W maju 2020 roku przeprowadzimy pierwszy w Polsce hackathon, podczas którego uczestnicy będą pracować nad interaktywnym filmem, opartym na archiwalnych materiałach dotyczących stosunków polsko-żydowskich przed II wojną światową. Sprawdzona na całym świecie formuła hackathonu, która kładzie nacisk na tworzenie i eksperymentowanie w interdyscyplinarnym zespole, sprzyja powstawaniu innowacyjnych rozwiązań, mających szansę na sukces i zainteresowanie odbiorców.
Na towarzyszącej powstawaniu prototypu platformie e-learningowej zarejestrowani użytkownicy będą mieć możliwość śledzenia postępów powstawania pierwszego historycznego interaktywnego filmu edukacyjnego wokół relacji polsko-żydowskich w miejscowości Mordy (woj. mazowieckie) w pierwszej połowie XX wieku.
Zaprezentujemy tam treści związane z interaktywnym filmem. Będą to zarówno treści merytoryczne, ale też np. techniczne, czyli związane z narzędziem do tworzenia nielinearnych interaktywnych narracji - twine, jak i organizacyjne.
Będziemy przedstawiać postępy prac w projekcie i stworzymy społeczność wokół narzędzia i treści. Od czasu do czasu będziemy przekazywać "klasycznie" wiedzę np. na temat wykorzystania treści historycznych w edukacji obywatelskiej.
Zapraszamy do zarejestrowania się na platformie: www.kursy.archiwa.org i podzielenia się z nami swoją konstruktywną krytyką, inspirującymi uwagami.
3. Portal edukacyjny „Uczyć się z historii – doświadczenie totalitaryzmów XX wieku”
Serwis „Uczyć się z historii”, istniejący od 2008 roku, został dzięki wsparciu Fundacji „Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość” (Berlin) oraz dofinansowaniu ze środków Muzeum Historii Polski w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”) w roku 2018 przebudowany i wypełniony materiałami, zarówno z poprzedniej wersji serwisu – dostosowanymi do nowych zasad, jak i specjalnie przygotowanymi.
Na portalu pokazywane są inicjatywy edukacyjne oraz projekty wydawnicze i archiwistyczne Ośrodka KARTA, jako inspiracje do praktycznego nauczania i samodzielnego uczenia się historii.
Portal prezentuje zagadnienia historyczne z różnych perspektyw i różnymi metodami (projekty, artykuły, materiały do pobrania, lokalizacje – czyli miejsca realizacji projektów i miejsca zdarzeń historycznych).
Duży nacisk kładziemy na pokazanie relacji historii ze współczesnością (obecność tematów historycznych w debacie publicznej, obchody rocznicowe itp.) oraz udostępnianie scenariuszy lekcji i gotowych materiałów, pobieranych do bezpośredniego wykorzystania.
Na portalu uczymy metody projektu i możliwość zgłoszenia i promowania projektu własnego – przesłanego według załączonego, edytowalnego szablonu. Prezentujemy tutaj nowe, autorskie pomysły i projekty nauczania oraz indywidualne doświadczenia edukacyjne, którymi mogą podzielić się wszyscy chętni.
Portal udostępnia efekty wieloletniego doświadczenia KARTY – od konkursów historycznych dla młodzieży, przez edukację na rzecz praw człowieka, scenariusze lekcji i warsztatów, projekty realizowane w szkołach i placówkach kulturalnych. Bogate i rzetelne materiały źródłowe do historii najnowszej, szczególnie poznania totalitaryzmów XX wieku i ich oddziaływania na współczesność.
Zapraszamy do współpracy nauczycieli, edukatorów, animatorów, bibliotekarzy.
NOWY adres portalu: www.uczycsiezhistorii.pl
Zespół projektu: Alicja Wancerz-Gluza, Agnieszka Kudełka;
współpraca: Aleksandra Janus (Centrum Cyfrowe) – przebudowa portalu, Jan Mackiewicz, Szymon Rębowski, Aleksiej Rogozin – opracowanie materiałów merytorycznych.
4. Portal Polska1926.pl (Nieskończenie Niepodległa – Ludzie)/ Konkurs „Rówieśnicy Niepodległej”
W związku z obchodami 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, Ośrodek KARTA przeprowadził w 2018 roku konkurs historyczny dla młodzieży, odniesiony do Polskiej Deklaracji Podziwu i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych.
Na portalu „Nieskończenie Niepodległa – Ludzie” (nieskonczenieniepodlegla-ludzie.pl) umieszczono skany 30 tysięcy stron ze 111-tomowego albumu – z wyrazami wdzięczności dla narodu amerykańskiego. W 1926 roku podpisało je 5,5 miliona polskich obywateli wszystkich narodowości, z prezydentem Mościckim, marszałkiem Piłsudskim, rządem, generalicją, władzami samorządowymi, kościelnymi, społecznościami szkół wyższych oraz uczniami wszystkich szkół średnich i powszechnych.
Najmłodsi podpisujący Deklarację urodzili się w 1918 roku – to rówieśnicy odzyskania niepodległości – stąd tytuł konkursu. Konkurs kierowany był do młodzieży w wieku 12–19 lat, nad którą opiekę mógł sprawować: nauczyciel, animator kultury, bibliotekarz, archiwista społeczny, pasjonat historii, drużynowy itp. (http://nieskonczenieniepodlegla-ludzie.pl/blog/category/8)
Konkurs polegał na odtwarzaniu losów osób z bliskiej okolicy (miejscowości, szkoły, rodziny), które podpisały się pod Deklaracją – szukaniu materiałów źródłowych (dokumentów, zdjęć, relacji świadków) i atrakcyjnym prezentowaniu efektów badań (filmy, prezentacje multimedialne, reportaże itp.) oraz wykorzystaniu zgromadzonych materiałów do organizacji niebanalnych obchodów 100-lecia niepodległości Polski w swojej miejscowości czy szkole. (http://nieskonczenieniepodlegla-ludzie.pl/blog/44)
Portal może być punktem odniesienia do różnych projektów realizowanych lokalnie, które polegają na odczytywaniu nazwisk osób podpisanych np. w danej miejscowości czy też w szkole i rekonstrukcji ich losów metodami wypracowanymi w konkursie „Historia Bliska” (www.historiabliska.pl).
Budowę portalu „Nieskończenie Niepodległa – Ludzie” (nieskonczenieniepodlegla-ludzie.pl) wspierali finansowo w latach 2017-2018 Ambasada Stanów Zjednoczonych w Polsce, Fundacja Kościuszkowska, Fundacja Lanckorońskich, American Chamber of Commerce in Poland, Fundacja Teresy Sahakian, Niepodległa, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, Polish Library in Washington, Inglot, Gessel, McDonald's Polska Sp. z o.o., EDC Expert Direct Communication Sp. z o.o.
Współpraca merytoryczna: Polskie Towarzystwo Genealogiczne, Dom Spotkań z Historią
Konkurs został sfinansowany przez: Ambasadę Stanów Zjednoczonych w Polsce, Polsko-Amerykańskę Fundację Wolności, Urząd m.st. Warszawy – Biuro Kultury, Urząd m.st. Warszawa – Dzielnica Mokotów, American Chamber of Commerce in Poland.
Adres portalu: www.polska1926.pl lub www.nieskonczenieniepodleglaludzie.pl
Zespół projektu: Alicja Wancerz-Gluza, Agnieszka Kudełka, Joanna Bruszewska
5. Robinsonowie warszawscy
Historię „robinsonów warszawskich” – ludzi, którzy po upadku powstania warszawskiego wiele tygodni ukrywali się przed Niemcami w ruinach i podziemiach stolicy, przypomina się rzadko i najczęściej ze względu na wojenny dramatyzm ich przeżyć.
W ramach projektu, sfinansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa w 2019 roku, powstał filmy informujące na temat losu robinsonów warszawskich, dostępne na kanale KARTY na YouTube pt. Historia z KARTY.
W projekt została zaangażowana młodzież licealna z 23 LO dwujęzyczne im. M. Kopernika i CLV LO z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Bohaterek Powstania Warszawskiego. W liceach tych zostały zorganizowane warsztaty teatralne, związane z tematyką projektu, podjętego w 75. rocznice wybuchu powstania warszawskiego. W tym kontekście podniesiono problem decyzyjności jednostki - wyborów ludzi i konsekwencji, jakie dla jednostek i zbiorowości przynoszą te wybory.
Młodzież uczestniczyła także w spotkaniu publicznym (otwartym dla warszawiaków różnych pokoleń), które zostało zorganizowane w Domu Spotkań z Historią (ul. Karowa 20) 6 grudnia 2019. Podczas spotkania przybliżyliśmy unikalne losy „robinsonów”, pokazując ich różne strategie przetrwania. Spotkanie, na którym elementy wykładu przeplatały się z odczytem wspomnień (m. in. pianisty Władysława Szpilmana), a także prezentacją zdjęć zniszczonej Warszawy oraz ilustracji z piwnicznej kryjówki autorstwa Henryka Becka, poprowadził historyk Jan Czempiński.
Na spotkaniu przedstawiono bardzo obszerną prezentację multimedialną, oparta na materiałach źródłowych, przeplatana performatywnym odczytaniem przejmujących świadectw (wspomnień) "robinsonów". Po spotkaniu wywiązała się gorąca dyskusja, w której pojawiły się wypowiedzi świadków historii - ludzi, którzy przeżyli wojnę i dzielili się teraz - w 80. rocznicę jej wybuchu swoimi doświadczeniami z młodymi ludźmi.
W przygotowaniu spotkania, przygotowaniu filmu (klipu) wprowadzającego temat i zapraszającego na spotkanie - włączył się Żydowski Instytut Historyczny, który stał się partnerem merytorycznym projektu, udostępniając swoje materiały źródłowe (w tym foto) bez opłat licencyjnych, ponieważ tematyka projektu była ściśle związana z misja ŻIH - jako że większość robinsonów to byli Żydzi, którzy po upadku powstania kontynuowali ukrywanie się podjęte w poprzednich latach wojny i ich sytuacja była w dwójnasób dramatyczna.
Partnerem merytorycznym projektu był Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma.
6. Jednostka w wirach historii. Losy indywidualne w uniwersalnym przekazie literatury faktu
Już trzy razy zrealizowaliśmy autorską akcję promocji czytelnictwa „Jednostka w wirach historii”.
Podczas edycji w 2017 roku odwiedzono 5 miast w Polsce. Miejscowym bibliotekom przekazano wtedy pakiety publikacji wydawnictwa Ośrodka KARTA. Na otwartych spotkaniach publiczność mogła poznać szczegóły dotyczące specyficznego, uprawianego przez Ośrodek KARTA sposobu pracy z historią. Zostały także zaprezentowane fragmenty wydawnictw źródłowych tematycznie powiązanych z regionem.
W 2018 roku akcję przeprowadzono w trzech miejscowościach, a scenariusz działania został rozbudowany i uatrakcyjniony. Tematem podstawowym była sytuacja jednostki wobec totalitaryzmów. Do projektu zaproszona została młodzież – otwarte spotkania o charakterze prezentacji multimedialnej poprzedzone zostały warsztatami edukacyjno-teatralnymi dla uczniów, prowadzonymi przez animatorki z Teatru Ochoty w Warszawie: Alicję Brudło i Hannę Kłoszewską.
W 2019 roku przeprowadzono warsztaty oraz spotkania w trzech miejscowościach, w Myślenicach, Żorach oraz w Brzesku.
Celem warsztatów jest:
- uruchomienie krytycznego i twórczego myślenia
- poznanie sytuacji jednostki wobec mechanizmów totalitaryzmu i wojny ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki historii regionu
- uruchomienie dyskusji na takie tematy jak: tożsamość regionalna, kulturowa i narodowa, sytuacje graniczne, bohaterstwo i odwaga, relacje ofiara-oprawca oraz przejścia pomiędzy tymi statusami
- zapoznanie uczestników z osobistymi zapisami świadków historii
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
7. Relacje polsko-niemieckie w cieniu nazistowskiego systemu totalitarnego na przykładach z literatury faktu
W efekcie 4 spotkań powstało 11 filmów pod wspólnym hasłem Pamięć a historia. Doświadczenia KARTY.
Filmy te można obejrzeć na kanale Historia z KARTY na YouTube:
Oto playlisty, które powstały w ramach projektu:
Co dla współczesnych relacji polsko-niemieckich niosą wspomnienia wojenne?
Jedno miejsce – dwie ojczyzny? Polacy i Niemcy w XX wieku
Losy byłych robotników przymusowych na rzecz III Rzeszy
Sfinansowano ze środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.